Mijlpaal van troost: het bijzondere jubileum van de Betekenisvolle Bijeenkomsten

Waar ooit bezems bij voordeuren rouw zichtbaar maakten, rest nu vaak stilzwijgen. Uitvaartorganisatie Zuylen uit Breda doorbreekt dat met de ‘RouwHerkenner’. Deze bijzondere broche werd 16 maart geïntroduceerd tijdens het slot van het 25ste seizoen Betekenisvolle Bijeenkomsten. “Wat in ongebruik is geraakt, wat verloren is, kan weer tot leven worden gebracht.”

Op de revers van Caren Cats’ colbert glanst de RouwHerkenner in het podiumlicht. Het is een abstract symbool, met lijnen die in elkaar overgaan. Sommigen zien er een hart in, anderen een vlieger, verbinding, of de versmelting van twee mensen, zo blijkt uit de reacties van mensen in de zaal. Iedereen heeft zojuist een exemplaar gekregen.

Cats heeft de RouwHerkenner als eerste in ontvangst genomen uit handen van Zuylen-directeur Roel Stapper, vergezeld van een gedicht. Vier maanden geleden verloor ze haar man aan zelfdoding. Ze vertelde erover tijdens één van de Betekenisvolle Bijeenkomsten van het afgelopen seizoen. “Ik moest huilen toen Zuylen me vroeg of ik het eerste exemplaar in ontvangst wilde nemen”, vertelt ze. “Het voelt als erkenning.”

RouwHerkenner opgespeld bij Caren

“Ik heb gemerkt dat rouw heel eng is voor mensen. Ze weten niet wat ze moeten zeggen. In dit leven moet alles leuk en vlot zijn, maar rouw is anders. Dit symbool is mooi, het start alleen al het gesprek: ‘Wat draag je daar?’”

Afsluiting
Bijna driehonderd man zijn op deze zonnige zondagmiddag naar Aula Brabant gekomen voor de afsluiting van de 25^ste editie van de Betekenisvolle Bijeenkomsten. Normaal gesproken verschijnt een speciale gast als spreker op het podium om te praten over het thema rouw. Deze keer houdt Zuylen het bij haar rouw- en verliesbegeleider Lisianne Fennema en gespreksleider Simone van Trier, samen met Stapper de drijvende krachten achter deze bijeenkomsten.

Simone, Roel en Lisianne

De bijeenkomst markeert de laatste van het 25^ste seizoen. Een terugblik is dus logisch. In de loop der jaren verschenen vele tientallen sprekers op het Bredase podium, onder wie prominente namen als Adriaan van Dis, Connie Palmen, Huub Oosterhuis, Bruno Paul de Roeck en, niet te vergeten, Arthur Japin.

Ze bespraken op eigen wijze het veelomvattende thema rouw. Rouw is als een onzichtbare sluier die over het leven valt. Soms dik en ondoorzichtig, dan weer ijl als ochtendnevel. Het is dan ook een complex thema, weet Fennema.

Simone heet de aanwezigen welkom

“Rouw valt niet te verwerken”, zegt ze in de microfoon. “Het reist met je mee, je leven lang. Rouw overvalt je op momenten dat je het niet verwacht.” De bijeenkomsten werden bijna een ritueel. “We komen in de winter op zondagmiddagen bij elkaar en hebben het over de dood en rouw, als vitamine voor de ziel.”

Stilstaan bij het jubileum
Even voordat Cats op het podium wordt geroepen, stapt Stapper op de verhoging. Als directeur wil hij graag even stilstaan bij het jubileum van de stichting die hij leidt. Hij spreekt over de zware opgave van in stilte rouwen, van ongezien rouwen. En hoe jammer het daarom is dat verdrietverbeelding al lang geen gemeengoed meer is. “Een zwarte band om je arm. Een bezem naast de voordeur. Dan wist je: dat huis is in rouw. We hebben die symboliek kwijtgemaakt.”

Hij benadrukt het belang van verbinding. “Niet iedereen kan praten over rouw. Daarom houden we deze bijeenkomsten.” Collectieve nazorg, noemt hij ze. Met de RouwHerkenner moet die ook in het dagelijks leven weer een rol krijgen. “We hebben gezocht naar een middel waarmee we meer mensen kunnen bereiken. Een symbool aan de hand waarvan mensen verbinding met elkaar kunnen zoeken en kunnen praten over rouw. Een zichtbaar en tastbaar symbool.”

Als Stapper het eerste exemplaar van de RouwHerkenner aan Cats heeft overhandigd, stapt ook ontwerpster Myrthe Koppelaar op het podium. Ze legt uit hoe ze tot haar creatie is gekomen en deelt daarbij een onverwachte bron van inspiratie. “Tijdens het ontwerpproces kreeg ik zelf slecht nieuws: Ik hoorde dat mijn moeder kanker had”, vertelt ze. “Ik realiseerde me dat ik misschien mijn eigen ontworpen symbool zou dragen op haar begrafenis.”

Myrthe Koppelaar

Goed idee
Na afloop bevindt bezoeker Ron Alderson zich in condoleanceruimte De Ontmoeting. Het is er druk. Hij viert hier, net zoals de andere bezoekers, met een borrel het slot van de jubileumeditie van de Betekenisvolle Bijeenkomsten. Op zijn colbert blinkt de RouwHerkenner.

“Ik vind dit een goed idee omdat rouw helemaal niet meer herkend wordt. Een vriendin van me heeft twee jaar geleden haar dochter van acht verloren. Dit soort dingen hadden er eigenlijk toen voor haar moeten zijn”, zegt hij met een glimlach en draait de broche tussen zijn vingers. “Ik ga hem waarschijnlijk aan haar weggeven. Ik vind het mooi dat je met dit symbool iets in gang zet.”

Even verderop toont Fennema zich ontroerd. “Ik ben een beetje verbaasd dat een klein idee zo mooi zijn weg mag vinden”, legt ze uit. “Voor ons is het een succes als mensen het over een tijdje meteen zouden herkennen.” Cats hoopt erop: “Dat zou echt mooi zijn. Want wat in ongebruik is geraakt, wat verloren is, kan weer tot leven worden gebracht.”